Rêberek, jî divê rastiya zarokatiya xwe ya herî kevin înkar neke, lewra li vir mînakekê pêşkêş dike. Niha dikarim vê hîn bi giştî bikim. Divê mirov malê mirovahiyê be. Netewa her mirovek, zayendîtî, heta asta wî ya sosyal-siyasî çi dibe bila be, divê weke parçeyekî xwe di te de bibîne. Niha wisa dizanim ku her mirovê binirx ku nirxandinek wisa pêş dixe, ji me hinek mirovbûnê dixwaze. Ji bo ez jî wisa me kêfxweş dibim, ji bo hîn jî kesên dixwazin mirov fêm bikin yan jî hîn jî dixwazin tiştan di mirovahiyê de bibînin hene, ez jî pir hestyar û bi hêvî dibim. Li gorî min ya herî girîng jî eve. Bala min qet pêşveçûna demê ya di warê madî de nakişîne. Netewa hinekan çiqas mezine, çîna wî çiqas pêşketiye, madiyeta wî çiqas pêşketiye, ev ne tiştên ku bala min bikişînin e. Bal û lêgerînên min; ji van nirxan qute, ji bo yên di lêgerîna pirsgirêka mirov de pir binirxe. Ji mercên pêşveçûna netewekî jî qut jî hatin, xweşî û serbilindî dide min. Mirovahiya rastîn, ez di vê gavê de dibînim. Asta çîneyatî çi dibe bila be, yê ku wê ber dide tê û dîsa tevî yên daxwazên wan yên ji rêzê-madî tên dayîn dikarin wisa jiyan bikin, lê zêde nirx nadin vê yekê, di hebana min a mirov de her tim cihê herî girîng mêtînger dikin. Lê bi rastî jî, ev pir kêmin. Mirov bi awayê ku texmîn dikin hîn zêdetir materyalîstin. Materyalîzma qaba; di nava çîn, netew, malbata çi serdest û bindest, çi jî mêtînger û mêtîngirî de û herî zêde jî bi xwe re bi şêweyek ketî derdikeve holê. Ya bi awayê giştî tê jiyîn eve, lê mirovahî jî, berovajî vê ye. Li mirovên destpêkê binêrin, yên vê ne li rastiyê piştrast dikine. Dikare bê gotin ku yên jiyan dikin evin, lê yên rûpela mirovahiyê ya şemal vedikin, teqez ne evin. Tercîha me ne bûna mirovên wisa, heta netewek wisa ye. Weke kes û netewek, ji bo mirovahiyê gelo dikarin bibin rûpelek balkêş. Weke fîlozof yan jî pêxember axiftinê jî hez nakim. Bi taybet ji vê hêlê ve damgayên mezinbûnê baş pêşwazî nakim. Lewra naxwazim meşa mirovahiyê jî bidim rawestandin. Di wateya ku hinek din fêm dikin de, ne bawerim evqas dewlemend û bihêz bim. Xwe bi awayeke madî û manevî bi zorî jî be dibe bidim jiyîn, a rastî ger ev wisa bibûya min ê zêde zehmetî nekişanda. Lê dîsa neqebûlkirin digiheje lûtkeya jor. Wexta xwe li hember miletek neçarî peywir girtinê hîs kir, êdî min bêmafiya jiyan nekirinê bi xwe da jiyîn. Dibe bê gotin ku ev ji bo mafê kes bixwe jî dijberiyek mezine. Gelo, destpêkê mafê kes yan jî mafê miletek tê? Cudahiya di vê mijarê de zêde nikarim ji bo xwe destnîşan bikim yan jî vebêjim. Lê miletekî evqasî xwe mehkûmê nepejirandinê kiriye, bi xwe dana qebûlkirin ji bo min meseleyeke rûmetê ye. Miletek çawa ye ku, qet naxwaze vê fêm bike û biparêze? Dixwaze evqas bêrûmetiyê layîqê xwe bibîne. Wiha hêrsa min ya herî mezin di vir de ye. Êdî min xwe da aliyekî. Ji bo tevgera xwe, gelo mercên min yên objektîf yan jî sûbjektîf hene, nîne, heta qet naxwazim van fêm bikim. Ev tu yî evqasî xwe înkar dikî, ez ê hesap ji te bixwazim! A rastî ev dibe hesab pirsîna ji mirovahiya rojaneyî re jî. Li beramberî min cendirmeyek cîhanê û Emerîkayek her roj ji bo min dibêje; “terorîstê herî mezin” heye. Her roj daxuyaniyên berdevkê pêwendiyên derve di derbarê min de dide, li xweşî wî diçe. Ez kî me? Ew kî ye? Ew hêzeke cîhanî ye, ez jî yekî herî di jêrî cîhanê de, bi zor zehmetî hewl didim xwedî li nasnameya xwe derkevime. Wê demê çima ev wisa daxive? Lewra cîhan jî ji wan re sîxûrî dike. Bi qasî êşa mûyekê, ji vê rewşê êş nakişîne. Mezinbûna hêrsa min bi vê rewşê ve hevpar pêşdikeve. Ger mirovahiyê biparêzim, divê îsbat bikim ku rastî ne eve, ew mafên mirovan yên ewqas qal dikin, ne wisaye. Bi awayeke din nikarim bibim parazvanê mirovahiyê. Ger ev gel weke mirov pakî nakî, tu çima bi awayên heywan jî nikarin jiyan bikin neçarî jiyankirinê dikî? Bikuje û bixe bin erdê. Ma wê ev nebe encamek hîn baştir? Armanca kedxwarî, ji armanca cellad rewşek hîn xiraptir e. Hikmê dide bi temamî kuştine, lê dibê “tu çêleka başî yan jî divê bibî yek ji kerên ku bikar bînim.” Ev ferzkirina jiyanek pir xirab û pir bêşeref e. Ev gel, dema pêwîst bû pir zû bê kuştin, ji hêla dijminê xwe ve tê xwedîkirin. Dibêje “ji ber tu yê weke lawirekî baş jiyan bikî.” Hêza cîhanî jî vê erê dike û ji vê re cendirmetiyê dike. Înada min ya li ber xwe danê, di vê mijarê de jî têgihiştinek mezin pêşkêş dike. Ez li hember êş û janên vî gelî şiyarim, lê ji ber ez vê esas digirim şoreşê nakim. Jixwe qet ji bû şan û şerefê nakim. Îdîayeke min heye û mijareke vê jî bi xwe me. Bi înkarê, tu nikarî xwe tine bihesibinî. Di şêwazek pir bêçare de jiyankirin yan jî bi awayek pir erzan mirin, ji bo min rewşek nayê qebûlkirine. Rastiya tê ferzkirin çiqas qebûl nakim, mîna yêkî bê şeref, bê rûmet jiyankirin jî qebûl nakim. Ya beramberî vê mirina erzane ku, ev di Kurdan de pir belave ye. Hema dest bi îsyanekê dikin û piştre dimirin. Yê herî baş jî ancex wisa bike. Berovajî vê, jiyankirina sexte û dirûye. Herdu jî ji bo min şaşe û nayê tehemûlkirin. Ne wisa bimirim, ne jî wisa jiyan bikim. Hemû dost û hevalên min, ger dixwazin diyalektîka min ya jiyanê fêm bikin, neçarin bizanin li hember kîjan mirinê me, kijan jiyanê red dikim. Dema ez pirsa çawa jiyan bikim ji xwe dikim jî, hemû cîhan li beramberî min disekine. Zehmetiya kar û weke rêbertî pirsgirêka ku divê çareser bikim di vir de ye. Heke mirovahî û nûnerên vê mirovahiyê yên fermî qebûlkirina vî miletî têgihiştiba hinek tişt kiriban, min ê tiştek nekiriba. Ev gel bi xwe, ger wate bidaya derdê xwe, evqas xwe bi xwe nexistiba, min ê dîsa evqas mûdaxele nekira. Emerîka hêza herî mezin e, Rusya, ji şoreşek mezin derketiye hêza cîhanê ya duyem tê hesab kirin, naxwazin tiştekî fêm bikin. Ger rastiyan bixî çavên wan jî, tengav nabin. Ji gel bi xwe dipirsî, ji zû ve miriye. Jiyan û şerefa rejîma olîgarşîk ferz dike, weke fitilîna li dor dîwar digirin dest. Ti ji wan re azweriya azadiyê didî; ew weke pereyeke xirap hema xerc dikin. Cîhan çiqas bê fêhm be jî, êdî feraseta herî mezin tu yê xwe bi xwe bijî û bizanî bidî jiyîn. Lewra di şêwazê xwe de, ne di şêwazê tê ferzkirin de. Niha em ji mirin û jiyana tê ferzkirin re jî, dibêjin na. Jiyana dixwazim cîhan qebûl dike? Dixwazî qebûl bike, dixwazî qebûl nekin. Lê ez ê dîsa ya ji bo wan pêwîste bikim. Bi xwe çi dikin bila bikin, lê dizanim di rêya xwe de bimeşim. Niha xwedê û xwedayîtî baştir fêm dikim. Hemû mezinbûnên wan, heta hemû destanên mezin yên mirovahiyê derxistine holê hîn baştir fêm dikim. Mezinbûnên wan yên destanwarî jî hîn baştir fêm dikim. Tevî di perwerdeyek baş re derbas nebûme jî, ji du hevokan nasnema serdemê ya dîrokî û di tesbîtkirina kesayeta wê de zehmetî nakişînim. Çima? Ji ber tiştên min jiyan kirine ya rastî dibe dîrok bixwe, xulaseya wê. Ez pir ji vê razî me? Pir ji vê kêfxweş dibim? Pir zêde cihê van peyvan jî nîne. Ji bo min ji serkeftin yan jî neserkeftinê zêdetir, li hember yên tên ferzkirin, ferzkirinên min pir girîngin. Yanî bi serê xwe bi cîhan, gelê xwe û hawirdora xwe re di nava hesap pirsînê de me. Heke di vê de tiştek bi navê azwerî, zewq hebe, ji bo min ev şêwaza jiyanê ye. Dibe heya ku derê biçim, çi bibe? Dema min nû nû xwe tarîf dikir, li gorî berê tirs kêm bûye, dîsa belengazî kêm bûye, asta mirovê têra xwe dike bihêz bûye. Ji her alî ve asta mirovê hilberîne hatiye bidestxistin. Li deverek, mirovê dikeve, li ser navê mirov çi ketîbûn, her tim winda dike û mêtinger dike hebe, tine kiriye. Heta dawî têra xwe dike, bi qudrete, aliyê hilberînê bihêze, çêbûna hêza îradê û di vê wateyê de nasnameya mirovê zayina xwe temam bike derketiye holê. Rêber Apo