Rêber Apo Bêguman yek ji xalên herî zêde ez destnîşan dikim, giştî jî eleqeder dike. Hîn zêde xisûsekî di derbarê Kurdan de dixwazim şênber bikim. Yanê teoriya evînê ye. Hûnê bêjin ku di dema pêşxistina şer de ev evîn ji ku derê derket? Niha herî kêm bi qasî evînê bûyereke zahmet derdikeve pêşberî me. Kurd nûnertiya gelê ku ji evîn û hezkirinê mehrûm hatine hiştin dikin. Hezkirin hatiye ziwakirin, hezkirin di bin komkujiyan re hatiye derbaskirin. Di asta ku jê neyê bawerkirinê de ye! Hinek kesên ku xwe rewşenbîr hesab dikin hene. Qaşo rewşenbîr bi huner, wêje re mijûl dibin û hewldidin dilê mirovan şîrove bikin. Mixabin, dema ku Kurd dibin mijara gotinê, ji xwe qet nasnekirine. Dilê Kurdan li ku derê, kengî xelasbûye nayê zanîn. Dilê ku bi Kurdan re heyî yê kê/î ye? Ev hest hestên kê/î ne? Heke hebe jî rihek, yê kîjan bêganeyî ye. Rihê kîjan xulamî ye? Kîjan bê wijdanî, kîjan bê çareyî ye? Divê ev tev bên şîrovekirin. 300 sal beriya niha gotina ku ji aliyê Ehmedê Xanê ve hatiye gotin heta niha jî ji bo min girîng e. Wî dema ew pirtûk nivîsiye tişteke gotiye. Dibêje: “Ji bo ku nebêjin Kurd bê evîn, îrfanin, dinivîsînim. Yanî ne wiha ye evîna wan jî, îrfanê wan jî heye, zanistan wan jî heye, ji bo ku ez vê bêjim ez vê pirtûkê dinivîsînim” Ev gotinên pir girîng in. Heke bê dîqat kirin, li wê derê bahsa îlm-îrfan û evînê tê kirin, ji bo Kurdan. Niha ya ku 300 sal beriya niha hebû hatiye wendakirin. Eşkereye ku evîna Mem û Zînê ne evîneke pêknehatiye. Di wir de herdu jî mirine, bûne xwelî. Heta bi qasî ku nikaribin biaxivin rebenin, bêguman di nav rastiyên civakî yên wê demê de tên têşe girtin. Niha pirsgirêkeke me ya wiha jî heye. Niha dibêjin zewac, malbat û hwd. ez vê dibêjim. Ma jiyana bê evîn û hezkirin dibe? Li gorî ku wê nebe, hatiye qetilkirin, baş e; em ê vê çawa biafirînin? Zilam çawa difikirin? Jinên me çawa difikirin? Ez pê hêrs dibim, heta dilê min jê lihevdikeve. Yanî berî her kesî/ê min malbata xwe rexne kir. Li ser vî bingehî min bi dayik û bavê xwe re şer kir. Min got malbateke çawa ye? Lê piştre min lê nerî ev di hemû aliyan de çîroka civakî bû. Ma em dev jê berdin, werin vê lîstokê, em dev ji azweriya jiyanê û evînê berdidin? Wê demê wê çawa be? Tu li dîrokê dinêrî ji hemû aliyan ve ji dest hatiye girtin. Ez kesekî heta dawî li azwerî û xweşikiyê digerim. Lêgerîna dewlemend a xweşikiyê heye. Lê ez ê çawa bijîm, çawa bidest bixim, çawaniya vê ne di wateya çors de, yanî di warê madî de vê nabêjim. Ev bi serê xwe mijareke bîrdozî ye. Pêwîstiya afirandina hinek tiştan li pêşberî min e. Bi hezaran keç hatine van çiyan. Jixwe ew li evînê digerin. Ev pir vekiriye. Zîlan ji ber xwe ve derneket holê. Şerekî dişibe vê yê pir dijwar heye. Jixwe di nav refên me de jî şerekî pir dijwar heye. Ez nabêjim afirandina zilam pir hesane. Bi rastî jî me çima YAJK dît? Ne ji bo ku bi awayekî çors em jinê bidin şer kirin. Bila ev şaş neyê fêmkirin, ji bo ku em zilam bînin hîzayê me avakir. Dema ku em dibêjin anîna hîzayê, yanî ji bo hinekî be jî guhertin û veguhertina zilam me ev proje pêşxist. Min qala evînê, hestan kir. Zilam niha li beramberî jina herî azad jî nikare rêzdar be. Çima? Ji ber ku ez bêjim cînseltiya wî ya çors, ew jî zêde nîne li beramberî min. Ji ber ku bûye bela serê wî. Plansaziyeke ji dil a çalakî û rêxistinê pêşnaxe. Jina li kêleka serê xwe tawanbar dike. Jiyanê analîz nake. Hestên wî zêde pêşneketine, dema ku ji nişkêve derfet dibîne bi xerizeyên xwe, tola xwe ji jinê radike. Niha ev pirsgirêkeke pir cidiye. Bêguman pêwîste em zilam veguherînin. Yek ji tevdîrên herî çors ku me girtiye di vê mijarê de; rêxistinkirina YAJK’ê ye. Di van demên dawî de min ev got: “ez jî di nav de, li beramberî me xwe birêxistin bikin”. Min got ku “di rastiya me de ez vê xeter dibînim”. Hîn zilam nehatiye guhertin û veguhertin. Ne di rewşeke wiha deye ku bibe evîndar û rêzdar, azad û wekhev nîne. Yanî min got ku; ez zilamekî nîvbinîv im. Ez hertim vê bi awayekî vekirî dibêjim. Çi bikim encax min karî ez ewqasî xwe pêşbixim. Ji bo ku bi jinekê re azad û wek hev bijîm, ez xwe zilamekî nîvbinîv dibînim. Temenê min diçe, ez çi bikim ji zilamekî bivî rengî. Ez kesekî wiha me. Hûn dibêjin Rêber, Serok, lê rastiya min ev e.   Ez zêde nikarim cîhan, xeyal û hêviyên we keçan bixemilînim. Tevî ku ez ewqas ji bo jinan hewil didim, şer dikim jî, encax dikarim ewqas bikim. Ji bo wê, min got hukmê hestên xwe bikin. Heke gengaze xwe bi rêxistin bikin, ji bo veguhertina zilam hinekî hêza xwe zêde bikin, hêz bixin nav hêza xwe. Heke na, wê bêjin zalim, bêçare û tiştekî nedin. Dema ku YAJK hinekî hat birêxistinkirin zilam êdî weke berê êrîş nake. Me ew şikand, ev pêşketineke girîng e. Hûn dibêjin we malbat çawa analîz kir. Vaye, me wiha analîz kir. Li gorî min zilam êdî naçare li berxwe bide. Jin jineke bi nirxe, mezin serîhildaye. Çalakiya xwe ya mezin jî pêşxistiye. Nivîsa xwe nivîsandiye, sonda xwe xwariye û pêk jî aniye. Niha her roj dibêjim ez ê li beramberî vê jinê rêzdar bim. Dibe ku hûn jibîr bikin, we jibîr kiribe. Lê wesiyetek heye li holê . Di vê wateyê de ez nikarim dev ji wesiyeta şehîdan berdim. Ez dibêjim hûnê li gor vê tevbigerin. Li gor vê tevger jî zahmete. Nakokiyek derdikeve. Ev wê bibe qutbûn, tevlîbûn, ji nû ve parvekirin? Heke bibe neçare zilam xwe ji nû ve biafirîne. Yek, bi zanistî; du, azadîxwaz û bi îrade; sê serfirazî. Ez hertim vê mînakê jî didim. We hêlînên çûkan dîqat kiriye, dema ku destê mirovan li hêlînê, ango hêkên wê bikeve çûk wê helînê terk dike. Niha yek bihusta axa me ya nehatiye dagir kirin, nemaye. Heke bi qasî mejiyê çûkê mejî hebe, dê were zanîn ku di vê hêlînê de malbateke bi namûs nayê damezrandin. Divê hûn van rastiyan bizanin. Çûk heyberekî xwezayî ye. Weke min got, destê beganeyan bigihêje hêlînê dihêle û diçe. Ji ber ku xeterî heye li wir. Dibêje: “Destê heram gihîştiye vê hêlînê. Bi hezaran sale li beramberî rastiyeke dijmin yek cihê me yê ku nehatiye mêtin kirin nemaye. Niha tu van rastiyan bêjî, wê were gotin “wey ma em nejîn”? Em bijîn, lê vê rastiyê jî bibînin. Vê rastiyê jî analîz bikin. Heke em analîz nekin wê çibibe? Vaye; Kurd li ser axa xwe nasekine, vaye herder digirî. Vaye Kurdistan ji binî ve hat valakirin. Di Kurdistanê de yê/a bêje ez Kurdim, dixwazim azad bijîm; ez bi rûmetim, hema bêje yek kesê bi vî rengî nemaye. Pir bi zahmet jiyan dikin. Ez çibikim, wê demê em xwe bi xwe înkar nekin, azad bijîn, lê rastî li pêşberî me ne. Di pêwendiyên azad-wekhev ê bi îradeya xwe, hûn îsrar nekin em ê keçan çawa bidin jiyîn? Bi pereyan nabe, pere zorbatiye, dike mal û mulk, bûyereke ku hertim li dijî jinê tê bikaranîn e. Baş e; ma em qet nejîn, vaye li vir pêdivî bi teoriyeke evînê ya mecbûrî heye. Pêwîste gel vê, mirov dilê xwe jî pêşbixe. Gengaz be, pêwîste jin jî xwe nasbikin. Pêwîste bibin xwedî nasname. Mînak: Ez jî di nav de bila zilamên me yên din aciz nebin, zilamekî çawa dixwazin pêwîst e vekirî bêjin. Zilamê zir-zope, ji pergalê maye, bermahiyê axa û bega ye. Her zilamek li gorî bîrdoziya feodalîzmê hertim xwe dixe şûna axa û reîsan. Mafê lêdan, xebardana ji jinê re ji xwe re maf dibîne. Ev pir vekiriye. Gelo ez ê bikaribim vê bi tenê derbasbikim, na. Jin pêwîste xwe bi rêxistin bikin. Madem jiyaneke wekhev û azad tê daxwaz kirin, berdêla vê jî wê were dayin. Wê jin hestên xwe rêxistin bikin. Hêza fikirandina azadiyê pêkbînin. Bi zilamekî çawa re bi çi şêwazî, jiyaneke çawa dixwazin di derbarê van de, projeyên xwe pêşbixin. Lê baldar bin, civaka me ya serdest a zilam  zimanê jinê jî jêkiriye. Pêwîste  jin bi tedbîr û hişyar bin.